یکی از عارضه های قلبی بارز سنکوپ قلبی (Cardiac syncope ) یا غش کردن است که فرد به دلیل افت ناگهانی جریان خون به مغز برای مدتی هوشیاری خود را از دست می دهد. این وضعیت را با نام سنکوپ مغزی هم می شناسند.
دقت داشته باشید که سنکوپ از اختلال قلبی رخ می دهد نه مغزی. تشخیص و مدیریت سریع علت سنکوپ در وهله اول بسیار مهم و ضروری می باشد.
در این مقاله سعی شده با منابع کامل وجامع اطلاعات شما را درباره علل، تشخیص و درمان این عارضه افزایش دهد.
انواع و علت سنکوپ قلبی
سنکوپ قلبی انواع مختلفی دارد که در ادامه با بعضی از مهمترین آن ها آشنا می شویم:
✅سنکوپ وازووگان یا نوروکاردیوژنیک:
نام دیگر این عارضه سنکوپ قلبی عصبی است که یکی از بارزترین نوع سنکوپ است. 50 درصد سنکوپ ها را شامل می شود و بیشتر سراغ افرادی که دچار افت ناگهانی فشار خون می شوند می رود.
✅سنکوپ رفلکسی:
یکی از زیر مجموعه های سنکوپ وازووگان است که علل آن شرایط عصبی ویژه ای است که در ادامه نوشته شده است :
- کم آبی شدید بدن
- استرس و اظطراب
- ترس شدید
- گرسنگی شدید
- مصرف زیاد از حد مشروبات الکلی یا مواد مخدر
- سرفه شدید
- ادرار کردن
✅سنکوپ وضعیتی:
این نوع از سنکوپ همانطور که از نامش معلوم است از تغییرات ناگهانی بدن مثل بلند شدن و نشستن ناگهانی یا خوابیدن سریع به وجود می آید. این سنکوپ بیشتر در اطفال دیده می شود.
✅سنکوپ عصبی:
کسانی که مبتلا به اختلالات مغزی مانند صرع، تشنج، سکته مغزی و حمله ایسکمی هستند ممکن است دچار این سنکوپ شوند.
همچنین در مواردی افرادی که میگرن و هیدروسفالی فشار نرمال دارند نیز ممکن است مبتلا شوند.
✅سنکوپ تاکی کاردیا:
این سنکوپ هم مانند سنکوپ وضعیتی از تغییر وضعیت سریع و ناگهانی بدن ایجاد می شود.
✅سنکوپ ناشناخته:
چیزی حدود 33درصد سنکوپ ها با عللی ناشناخته رخ می دهند
بررسی میزان شایع بودن سنکوپ قلبی
به طور کلی 3 درصد افراد مذکر و 3.5 درصد افراد مونث جامعه درگیر این اختلال هستند. توجه داشته باشید که خطر ابتلا به این عارضه در سنین بالا بسیار بیشتر است.
34 درصد از افرادی که دارای فشارخون مزمن و همچنین بیماری قلبی هستند نیز دچار سنکوپ شده اند.
سنکوپ چرا و چگونه رخ می دهد؟
اگر به هر دلیلی در مدت 5 ثانیه خون رسانی به مغز قطع شود سنکوپ رخ می دهد.
لیستی از علل ایجاد این عارضه در زیر قابل مشاهده است:
- افت فشار خون
- افت ضربان قلب
- آریتمی قلبی
- بلوک گذرا قلبی
- برخی بیماری ها مانند تنگی آئورت
- سابقه حمله قلبی
- نارسایی قلبی
- سابقه خانوادگی
- گاهی ممکن است علل ایجاد سنکوپ ناشناخته باشد.
نشانه های بالینی سنکوپ چیست؟
از مهم ترین علائم سنکوپ عبارت اند از :
- احساس گیجی
- حالت تهوع
- خفگی و رنگ پریدگی
- احساس گرما
- تقویت شنوایی و تراکم زیاد صدا
- از دست رفتن حس بینایی و تاری دید
- گشاد شدن مردمک چشم
- پایین آمدن هوشیاری
- کاهش نبض
- تنفس سخت
نحوه مواجهه با سنکوپ و کنترل موقعیت
زمانی که شخصی دچار سنکوپ می شود ابتدا باید خونسردی خود را حفظ کرده وبرای رساندن دوباره جریان خون به مغز، سر بیمار را به پایین خم کنید و پاهایش را بالا بگیرید. سعی کنید به بیمار آب خنک بدهید و تمام لباس های تنگ دور سینه و گردنش را باز کنید تا خون جریان پیدا کند.
با پاشیدن آب سرد روی صورت یا قفسه سینه و مالش شدید صورت قلب تحریک می شود و پمپاژ می کند.
در نظر داشته باشید که درمواجه با سنکوپ حتما باید به پزشک متخصص قلب و عروق مراجعه کرد زیرا ممکن است حال فرد بدتر شود و ایست قلبی کند.
روش تشخیص سنکوپ قلبی
در حال حاضر تست های گوناگونی وجود دارند که متخصصان این حوزه به کار می گیرند تا این عارضه را تشخیص دهند. اما توجه داشته باشید که هیچ تست جامعی نمی تواند به صورت دقیق سنکوپ را تشخیص دهد .
تست هایی که مورد استفاده قرار می گیرند عبارت است از :
سابقه خانوادگی :
پزشک متخصص برای تشخیص عارضه سنکوپ قلبی در وهله اول سابقه بیماری خانوادگی و ژنتیکی بیمار را بررسی می کند و پس از آن سراغ آزمایشات و تست های کمک کننده می رود.
آزمایش خون :
یکی از آزمایشات روتین برای تشخیص سنکوپ قلبی آزمایش خون است.
در این آزمایش گلوکز سرم اندازه گیری و پایش می شود، سلول های خونی بصورت کامل شمارش می شوند و همچنین الکترولیت های سرم و آنزیم های قلبی را زیر نظر قرار می دهند.
رادیو گرافی قفسه سینه:
در این روش با رادیوگرافی و تصویربرداری قفسه سینه به تشخیص پزشکی می رسند.
توموگرافی کامپیوتری سر:
با اینکه این روش کمترین دقت در تشخیص را دارد اما برای افراد مبتلا به ضایعه سر انگشتی مناسب است.
تست تیلت :
این تست با پایش دقیق ضربان قلب و فشار خون در تمام حالات بیمار چه نشسته و چه خوابیده انجام می شود.
CT سینه و شکم :
فقط در زمانی کاربرد دارد که مشخص شود مشکل از آئورت باشد یا آمبولیسم ریوی ایجاد شده باشد.
انواع دیگر تست هایی که متخصصان قلب و عروق بکار می گیرند عبارت است از( اکوکاردیوگرافی یا اکوی قلب، تست استرس، تست کشش سرپایی، نوار قلب یا ECG، ماساژ کارسینوم سینوسی ، هولتر ریتم و…)
روش های درمانی سنکوپ قلب
- درمان دارویی
- اصلاح رژیم غذایی
- اصلاح نحوه خواب
- استفاده از لباس های بهبود دهنده جریان خون
- کنترل استرس و اضطراب
- مدیریت ضربان قلب
- استفاده از ایمپلنت قلبی
دارو های مورد استفاده در عارضه سنکوپ :
- میدودرین
- فلودروکورتیزون
عوارض مصرف داروهای کنترل سنکوپ :
- حالت تهوع
- سوزش سینه
- درد معده
- تب و لرز
- اختلالات در ادرار
پیشگیری و مدیریت برای عدم ابتلا به سنکوپ قلبی
تمرینات زیربرای جلوگیری از ایجاد سنکوپ بسیار کمک کننده اند.
- مشت کردن دست ها
- منقبض کردن بازو
- فشردن پا ها روی هم
- گذاشتن پاها بالاتر از وضعیت سر
بیشتر بخوانید : بهترین پزشک متخصص قلب و عروق
نتیجه گیری و معرفی پزشک متخصص
سنکوپ یکی از عارضه های شایع در دنیای پزشکی است که سالانه بیماران زیادی را به خود اختصاص می دهد.
همکاری موثر بیمار و تیم پزشکی همیشه بهترین نتیجه درمانی را به وجود آورده است.
تشخیص و درمان زود هنگام این عارضه می تواند عوامل خطرناک و کشنده سنکوپ را از بین ببرد.
یکی از پزشگان خبره و متخصص در حوزه سنکوپ قلبی دکتر سحر قنواتی است که دارای دکترای تخصصی قلب و عروق می باشد.