نارسایی قلبی چیست؟ علل و علائم

بیماری نارسایی قلبی یکی از مشکلات شایع و جدی قلب است و زمانی رخ می‌دهد که قلب قادر به پمپاژ خون به میزان کافی برای تأمین نیازهای بدن نباشد. این بیماری به معنای توقف عملکرد قلب نیست، بلکه به معنای عدم توانایی قلب در انجام وظیفه خود به طور مؤثر است. نارسایی قلبی می‌تواند ناشی از عواملی مختلفی باشد که در این مقاله به صورت کامل با آن ها آشنا می شویم.

نارسایی قلبی چیست؟

نارسایی قلبی (Heart Failure) یا نارسایی احتقانی قلب به شرایطی اطلاق می‌شود که در آن عضله قلب به دلیل ضعف یا آسیب، نمی‌تواند خون را به طور مؤثر پمپاژ کند. در این وضعیت، خون به درستی از قلب به سایر اندام‌ها و بافت‌های بدن ارسال نمی‌شود، که نتیجه آن تجمع خون و مایعات در بدن، به ویژه در ریه‌ها و پاها است. این امر باعث بروز علائمی مانند تنگی نفس، تورم در پاها، خستگی مفرط و کاهش توان جسمی می‌شود. نارسایی قلبی می‌تواند ناشی از مشکلات مختلف قلبی مانند بیماری‌های عروق کرونر، فشار خون بالا، بیماری‌های دریچه‌ای قلب یا حملات قلبی باشد. در این شرایط، عضله قلب به مرور زمان آسیب می‌بیند و نمی‌تواند به طور مؤثر خون را پمپاژ کند، که منجر به نارسایی قلبی می‌شود.

علائم  نارسایی قلبی

علائم نارسایی قلبی معمولاً به تدریج بروز می‌کنند، اما در برخی موارد ممکن است به طور ناگهانی و شدید آغاز شوند. این علائم می‌توانند متغیر باشند و از فردی به فرد دیگر متفاوت باشند، اما اغلب شامل مشکلات تنفسی، خستگی مفرط، و تجمع مایعات در بدن هستند. برخی از شایع‌ترین علائم نارسایی قلبی عبارتند از:

• تنگی نفس: این علامت معمولاً هنگام فعالیت بدنی یا در حالت دراز کشیدن احساس می‌شود و به دلیل تجمع مایعات در ریه‌ها رخ می‌دهد. تنگی نفس می‌تواند در خواب نیز وجود داشته باشد و باعث بیداری شبانه فرد شود.
• خستگی و ضعف عمومی: فرد مبتلا به نارسایی قلبی ممکن است احساس خستگی مفرط داشته باشد که به راحتی نمی‌تواند فعالیت‌های روزانه خود را انجام دهد.
• تورم در پاها، مچ پا، و شکم: تجمع مایعات در بدن باعث تورم در قسمت‌های پایین بدن می‌شود که ممکن است به شکل ورم در پاها یا مچ‌ها و همچنین تورم شکم ظاهر شود.
• ضربان قلب سریع یا نامنظم: در برخی موارد، قلب ممکن است به دلیل تلاش برای جبران ضعف خود، ضربان سریع یا نامنظم پیدا کند.
• کاهش توانایی در ورزش و فعالیت بدنی: افرادی که دچار نارسایی قلبی هستند، ممکن است متوجه شوند که توانایی انجام فعالیت‌های بدنی خود را از دست داده‌اند یا از این که سریع‌تر خسته می‌شوند، رنج می‌برند.
• خس خس سینه: تجمع مایعات در ریه‌ها می‌تواند باعث بروز خس خس سینه و صدای نفس کشیدن دشوار شود.
• سرفه مداوم: سرفه‌ای که از بین نمی‌رود، یا سرفه‌ای که با مخاط سفید یا صورتی همراه است و گاهی ممکن است با خون آغشته شود.
• افزایش وزن سریع: تجمع مایعات در بدن ممکن است باعث افزایش وزن ناگهانی شود که معمولاً به صورت سریع و غیرقابل کنترل است.
• حالت تهوع و بی‌اشتهایی: به دلیل فشار اضافی بر دستگاه گوارش، ممکن است فرد مبتلا به نارسایی قلبی دچار احساس حالت تهوع، بی‌اشتهایی یا حتی درد شکمی شود.
• مشکل در تمرکز یا کاهش هوشیاری: کاهش جریان خون به مغز می‌تواند باعث اختلالات شناختی مانند مشکل در تمرکز یا احساس گیجی و کاهش هوشیاری شود.
• درد قفسه سینه: در صورتی که نارسایی قلبی ناشی از حمله قلبی باشد، ممکن است درد قفسه سینه شدید و ناگهانی رخ دهد که نیاز به توجه پزشکی فوری دارد.

این علائم می‌توانند به مرور زمان بدتر شوند، بنابراین توجه به آنها و مشاوره با پزشک متخصص قلب سریع از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

برای نارسایی قلب چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

اگر فکر می کنید ممکن است علائم نارسایی قلبی را داشته باشید، به پزشک مراجعه کنید. اگر یکی از موارد زیر را تجربه می‌کنید، فورا به پزشک مراجعه کنید : 

• درد قفسه سینه.
• غش یا ضعف شدید.
• ضربان قلب سریع یا نامنظم همراه با تنگی نفس، درد قفسه سینه یا غش.
• تنگی نفس ناگهانی و شدید و سرفه های مخاطی سفید یا صورتی و کف آلود.

این علائم ممکن است به دلیل نارسایی قلبی باشد. اما بسیاری از دلایل احتمالی دیگر نیز وجود دارد. برای تشخیص باید با پزشک مشورت کنید.

اگر هر یک از علائم نارسایی قلبی که در ادامه آورده شده را دارید، فوراً با پزشک تماس بگیرید:

• علائمی که ناگهان بدتر می شود.
• شما دچار یک علامت جدید می شوید.
• اضافه وزن بی دلیل در طی چند روز .

 علت نارسایی قلبی

1. بیماری عروق کرونر (CAD):

• تجمع رسوبات چربی در دیواره شریان‌ها باعث باریک شدن عروق و کاهش جریان خون به قلب می‌شود.
• ممکن است منجر به حمله قلبی و آسیب به عضله قلب شود که منجر به نارسایی قلبی می‌گردد.

1. حمله قلبی (Myocardial Infarction):

• در حمله قلبی، شریان تغذیه‌کننده قلب به طور ناگهانی مسدود می‌شود.
• آسیب به عضله قلب پس از حمله می‌تواند باعث کاهش توانایی قلب در پمپاژ خون شود.

1. فشار خون بالا (Hypertension):

• فشار خون بالا باعث می‌شود قلب مجبور به کار بیشتر برای پمپاژ خون شود.
• این فشار اضافی می‌تواند باعث سفت یا ضعیف شدن عضله قلب گردد.

1. بیماری دریچه قلب (Valvular Heart Disease):

• اختلال در عملکرد دریچه‌های قلب باعث می‌شود قلب برای پمپاژ خون بیشتر تلاش کند.
• این فشار اضافی می‌تواند در طول زمان باعث ضعیف شدن عضله قلب شود.

1. التهاب عضله قلب (میوکاردیت – Myocarditis):

• میوکاردیت معمولاً به دلیل عفونت‌های ویروسی، از جمله ویروس COVID-19 ایجاد می‌شود.
• این التهاب می‌تواند به نارسایی قلبی، به ویژه نارسایی قلب سمت چپ، منجر شود.

1. نقص‌های مادرزادی قلب (Congenital Heart Defects):

• اختلالات مادرزادی در ساختار قلب مانند نقص در تشکیل دریچه‌ها یا حفره‌های قلب می‌تواند باعث نارسایی قلبی شود.
• در این حالت، برخی قسمت‌های قلب مجبور به کار بیشتر برای پمپاژ خون می‌شوند.

1. آریتمی‌ها (Arrhythmias):

• ریتم‌های نامنظم قلب مانند تپش قلب سریع یا کند می‌توانند فشار اضافی بر قلب وارد کنند.
• این شرایط ممکن است باعث نارسایی قلبی شوند و در برخی موارد با درمان قابل معکوس شدن هستند.

1. بیماری‌های دیگر (Other Conditions):

• بیماری‌های طولانی‌مدت مانند دیابت، عفونت HIV، اختلالات تیروئید (پرکاری یا کم‌کاری تیروئید)، و چاقی می‌توانند به نارسایی قلبی منجر شوند.
• این بیماری‌ها ممکن است به طور غیرمستقیم باعث فشار بر قلب شوند و عملکرد آن را ضعیف کنند.

1. مصرف الکل، مواد مخدر و داروهای شیمی‌درمانی:

• مصرف بیش از حد الکل یا مواد مخدر، و همچنین برخی داروهای شیمی‌درمانی می‌توانند به عضله قلب آسیب وارد کرده و باعث نارسایی قلبی شوند.

1. ژنتیک:
   • تاریخچه خانوادگی و ژنتیک ممکن است در بروز نارسایی قلبی نقش داشته باشند، به‌ویژه در مواردی که علت بیماری به طور مستقیم مرتبط با وراثت باشد.

بییشتر بخوانید : افتادگی دریجه میترال قلب چیست؟

نارسایی قلبی معمولاً از بطن چپ که محل پمپاژ اصلی قلب است، آغاز می‌شود. این قسمت از قلب مسئول پمپاژ خون به بدن است. با این حال، نارسایی قلبی می‌تواند بطن راست را نیز تحت تأثیر قرار دهد. در برخی موارد، نارسایی قلبی هر دو بطن چپ و راست را درگیر می‌کند، که به آن نارسایی قلبی دوطرفه گفته می‌شود.

عوامل خطر ایجاد نارسایی قلبی

بیماری ها و شرایطی که خطر نارسایی قلبی را افزایش میدهند عبارتند از:

• بیماری عروق کرونر. عروق باریک ممکن است منبع خون غنی از اکسیژن قلب را محدود کند و در نتیجه عضله قلب ضعیف شود.
• حمله قلبی. حمله قلبی نوعی بیماری عروق کرونر است که به طور ناگهانی رخ می دهد. آسیب به عضله قلب در اثر حمله قلبی ممکن است به این معنی باشد که قلب دیگر نمی تواند آنطور که باید خون را پمپاژ کند.
• بیماری دریچه قلب. اگر دریچه قلب به درستی کار نکند، خطر نارسایی قلبی را افزایش می دهد.
• فشار خون بالا. وقتی فشار خون بالاست، قلب سخت‌تر از آنچه که باید کار می‌کند.
• ضربان قلب نامنظم. ضربان قلب نامنظم، به خصوص اگر بسیار مکرر و سریع باشد، می تواند عضله قلب را ضعیف کرده و باعث نارسایی قلبی شود.
• بیماری مادرزادی قلب. برخی از افرادی که دچار نارسایی قلبی می‌شوند با مشکلاتی متولد شده‌اند که بر ساختار یا عملکرد قلب آنها تأثیر می‌گذارد.
• دیابت. ابتلا به دیابت خطر فشار خون بالا و بیماری عروق کرونر را افزایش می‌دهد.
• آپنه خواب. این ناتوانی در تنفس صحیح در طول خواب منجر به کاهش سطح اکسیژن خون و افزایش خطر ضربان قلب نامنظم می شود. هر دوی این مشکلات می توانند قلب را ضعیف کنند.
• چاقی. افرادی که چاقی دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به نارسایی قلبی هستند.
• عفونت های ویروسی. برخی از عفونت های ویروسی می توانند به عضله قلب آسیب برسانند.

داروهایی که ممکن است خطر نارسایی قلبی را افزایش دهند عبارتند از:

• برخی از داروهای دیابت. داروهای دیابت روزیگلیتازون (آواندیا) و پیوگلیتازون (Actos) خطر نارسایی قلبی را در برخی افراد افزایش می‌دهند. بدون مشورت با پزشک خود، مصرف این داروها را قطع نکنید.
• داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) 
•  داروهای مورد استفاده برای درمان فشار خون بالا
• سرطان
•  بیماری‌های خونی
•  بیماری‌های سیستم عصبی
•  مشکلات ریوی و ادراری و عفونت‌ها.

سایر عوامل خطر نارسایی قلبی عبارتند از:

• پیری. توانایی قلب برای کار با افزایش سن کاهش می یابد.
• استفاده از الکل. نوشیدن الکل زیاد ممکن است عضله قلب را ضعیف کرده و منجر به نارسایی قلبی شود.
• سیگار کشیدن یا استفاده از تنباکو. اگر سیگار می‌کشید، آن را ترک کنید. استفاده از تنباکو خطر بیماری قلبی و نارسایی قلبی را افزایش می دهد.

عوارض نارسایی قلبی

اگر دچار نارسایی قلبی هستید، باید مرتبا تحت نظر پزشک باشید، تا علائم بهبودی حاصل شود. پزشک می تواند شما را معاینه کرده و آزمایشات لازم را برای بررسی عوارض انجام دهد.

عوارض نارسایی قلبی بسته به سن، سلامت کلی و شدت بیماری قلبی بستگی دارد. و ممکن است شامل موارد زیر باشند:

• آسیب یا نارسایی کلیه. نارسایی قلبی می‌تواند سرعت جریان خون به کلیه‌ها را کاهش دهد. عدم درمان، می تواند باعث نارسایی کلیه شود. آسیب کلیه ناشی از نارسایی قلبی می تواند برای درمان نیاز به دیالیز داشته باشد.
• سایر مشکلات قلبی. نارسایی قلبی می‌تواند باعث تغییراتی در اندازه و عملکرد قلب شود. این تغییرات ممکن است به دریچه های قلب آسیب برساند و باعث نامنظم شدن ضربان قلب شود.
• آسیب کبدی. نارسایی قلبی می‌تواند باعث تجمع مایعات در بدن شود که این می تواند فشار زیادی به کبد وارد کند و کارکرد صحیح کبد را دشوارتر می‌کند.
• مرگ ناگهانی قلبی. اگر قلب ضعیف باشد، به دلیل ریتم نامنظم خطرناک قلب، خطر مرگ ناگهانی وجود دارد.

جلوگیری از نارسایی قلبی

یکی از راه های پیشگیری از نارسایی قلبی، درمان و کنترل شرایطی است که می تواند باعث آن شود. این شرایط شامل بیماری عروق کرونر، فشار خون بالا، دیابت و چاقی است. موارد زیر نیز می تواند خطر ابتلا به این بیماری را کاهش دهد :

• پرهیز از سیگار و دخانیات
•  ورزش به اندازه کافی
• خوردن غذاهای سالم 
• تعادل در وزن بدن
•  کاهش استرس
•  مصرف داروها مطابق دستور پزشک

نتیجه گیری
در نتیجه نارسایی قلبی یک بیماری پیچیده است که می‌تواند به تدریج و یا به طور ناگهانی بروز کند و زندگی فرد را تحت تأثیر قرار دهد. این وضعیت زمانی رخ می‌دهد که قلب توانایی پمپاژ خون به اندازه کافی برای تأمین نیازهای بدن را از دست می‌دهد، که می‌تواند منجر به تجمع مایعات در بدن و ایجاد علائمی مانند تنگی نفس، تورم، خستگی و کاهش توان جسمی شود. نارسایی قلبی می‌تواند ناشی از عوامل مختلفی مانند بیماری‌های عروق کرونر، فشار خون بالا، حملات قلبی، مشکلات دریچه‌ای قلب و حتی آریتمی‌ها باشد. با این حال، درمان‌های مؤثر از جمله داروها، تغییرات سبک زندگی، و در برخی موارد جراحی یا استفاده از دستگاه‌های کمکی می‌توانند به بهبود وضعیت بیمار و کاهش علائم کمک کنند. تشخیص زودهنگام و مدیریت صحیح این بیماری می‌تواند کیفیت زندگی بیماران را بهبود بخشد و در بسیاری از موارد از پیشرفت بیشتر نارسایی قلبی جلوگیری کند.

سوالات متداول نارسایی قلب