ممکن است تصور کنید که واریس فقط در افراد مسن و سن بالا دیده می‌شود، اما واریس در جوانی را همچنین تحت تأثیر خود قرار می دهد. رگ‌های متورم و پیچ‌خورده‌ای که معمولاً در پاها و قسمت‌های پایینی بدن ظاهر می‌شوند، چیزی فراتر از یک مشکل ظاهری هستند. در بسیاری از موارد، این وضعیت می‌تواند موجب ناراحتی، درد یا حتی مشکلات جدی‌تری برای سلامت فرد شود. شناخت دلایل بروز واریس در جوانان می‌تواند به شما کمک کند عوامل خطر را زودتر شناسایی کرده و با اقدامات مناسب، از بروز یا پیشرفت آن جلوگیری کنید. در ادامه، علل اصلی، نشانه‌ها، و روش‌های مؤثر درمان و پیشگیری از واریس در جوانان را بررسی خواهیم کرد تا بتوانید بهتر از سلامت خود مراقبت کنید.
علل شایع واریس در جوانی چیست؟
در حالی که واریس معمولاً در افراد کهنسال و مسن دیده می‌شود، چندین عامل وجود دارد که می‌تواند منجر به بروز واریس در جوانی شود. در ادامه به بررسی دلایل اصلی این عارضه در جوانان می پردازیم:
1. وراثت و تاریخچه خانوادگی
یکی از عوامل اصلی که در بروز واریس نقش دارد، وراثت است. اگر یکی از اعضای خانواده، به‌ویژه والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ شما، دچار واریس باشند، به احتمال زیاد شما هم به این عارضه مبتلا می شوید. به خاطر اینکه واریس معمولاً در خانواده‌ها و به علت ضعف یا نقص در عملکرد دریچه‌های رگ‌ها ایجاد می‌شود. اگر والدین شما دچار واریس باشند، خطر ابتلا به این عارضه در شما نیز می باشد.
2. تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی هم یکی دیگر از عاملین ایجاد واریس در جوانان و کم سن و سالان است. در دوران بارداری، بلوغ یا حتی به دلیل مصرف قرص‌های جلوگیری و ضد بارداری، افراد کم سن ممکن است دچار تغییرات هورمونی قابل توجهی شوند. هورمون‌های استروژن و پروژسترون بدن افراد، که بر جریان خون تأثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث شل شدن و گسستگی دیواره رگ‌ها و ضعیف شدن آنها شوند و این روند احتمال بزرگ شدن رگ‌ها و ایجاد واریس را افزایش می‌دهد.
در دخترانی که به بلوغ رسیده اند و زنان، تغییرات هورمونی که با قاعدگی، بارداری و حتی یائسگی ایجاد می شود، احتمال ایجاد رگ های واریسی افزایش می دهد. می توان اشاره کرد که واریس در بارداری بیشتر اتفاق می افتد، اما تغییرات هورمونی می‌تواند در دوران بلوغ و چرخه قاعدگی هم شروع کننده واریس باشد.
3. چاقی و اضافه وزن
چاقی فشار زیادی به رگ‌های پا و مچ پا وارد می کند و باعث می‌شود که خون به‌طور کامل در رگ‌ها جریان پیدا نکند. این باعث می‌شود که رگ‌ها کشیده شوند و واریس ایجاد شود. اگرچه چاقی بیشتر در افراد مسن شایع است، اما افراد کمسن که دارای اضافه وزن یا چاقی هستند نیز ممکن است در معرض خطر بروز واریس قرار گیرند.
با افزایش وزن، به‌ویژه در ناحیه شکم، فشار به رگ‌های ناحیه لگن و ران وارد می‌شود و جریان خون از پاها به قلب دشوارتر می‌شود. این امر می‌تواند به ایجاد واریس ران کمک کند.
4. کمبود فعالیت بدنی
یکی دیگر از عوامل موثر در بروز واریس در جوانی، سبک زندگی کم‌تحرک و بدون تحرک است. فعالیت بدنی منظم به بهبود جریان خون کمک می‌کند، فشار را از روی رگ‌ها برداشته و عضلات پا را تقویت می‌کند. زمانی که مدت طولانی بی‌حرکت می‌نشینید یا می‌ایستید، رگ‌های پا تحت فشار قرار می‌گیرند و این می‌تواند باعث بروز واریس پا شود.
افرادی که در مشاغلی کار می‌کنند که نیاز به ایستادن طولانی‌مدت دارند، مانند معلمان، پرستاران یا کارمندان فروشگاه، بیشتر در معرض ابتلا به این عارضه قرار دارند. ترکیب کمبود حرکت و فشار طولانی مدت بر روی رگ‌ها می‌تواند باعث تجمع خون در رگ‌ها و ایجاد واریس شود.
5. ضربه یا آسیب به رگ‌ها
آسیب یا ضربه به رگ‌ها می‌تواند به دیواره رگ‌ها آسیب بزند و منجر به بروز واریس شود. حتی یک آسیب جزئی مانند پیچ‌خوردگی یا کبودی می‌تواند باعث ضعیف شدن دیواره رگ‌ها و در نتیجه ایجاد واریس شود. در جوانانی که فعالیت‌های ورزشی یا بدنی زیادی دارند، احتمال آسیب‌های مکرر و ایجاد واریس بیشتر است، به‌ویژه اگر مراقبت‌های لازم پس از آسیب انجام نشود.
6. ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت
همانطور که بالاتر گفته شد، ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت می‌تواند به شدت بر جریان خون تأثیر بگذارد و باعث بروز واریس شود. زمانی که برای مدت طولانی در یک موقعیت ثابت بمانید، جریان خون در پاها کند می‌شود و رگ‌ها کشیده شده و متورم می‌شوند. این مسئله به‌ویژه در افرادی که ساعات طولانی پشت میز نشسته‌اند، بازی‌های ویدئویی می‌کنند یا در فعالیت‌های کم‌تحرک مشغول هستند، شایع‌تر است.
7. بارداری
اگرچه بارداری بیشتر در بزرگسالان مشاهده می‌شود، اما برخی از افراد جوان نیز ممکن است به دلیل بارداری دچار واریس شوند. با پیشرفت بارداری، رحم در حال رشد فشار زیادی به رگ‌های ناحیه لگن وارد می‌کند که جریان خون در پاها را مختل می‌کند. علاوه بر این، تغییرات هورمونی که در دوران بارداری رخ می‌دهند می‌توانند باعث شل شدن دیواره رگ‌ها و افزایش خطر ایجاد واریس شوند.
اگرچه واریس مرتبط با بارداری معمولاً پس از زایمان بهبود می‌یابد، اما همچنان مهم است که در دوران بارداری و پس از آن، این وضعیت تحت نظر پزشک قرار گیرد.
علائم واریس در جوانان
علائم واریس در جوانی ممکن است بسته به شدت بیماری متفاوت باشد. علائم شایع عبارتند از:
- رگ‌های متورم و برجسته روی پاها، مچ‌ها یا گاهی اوقات صورت.
- درد یا ناراحتی در نواحی مبتلا، به‌ویژه پس از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت.
- تورم در پاها یا مچ‌ها.
- سنگینی یا خستگی در پاها.
- تغییر رنگ پوست یا تغییر در بافت پوست اطراف رگ‌ها.
- خارش یا سوزش در ناحیه ابتلا.
اگر این علائم را مشاهده کردید، مهم است که فوراً به یک دکتر خوب برای واریس مراجعه کنید. اگرچه واریس معمولاً خطری ندارد، اما ممکن است گاهی اوقات به مشکلات جدی‌تری مانند لخته شدن خون یا زخم‌های پوستی منجر شود.
پیشگیری و درمان واریس در جوانان
چندین راهکار وجود دارد که جوانان می‌توانند برای کاهش خطر بروز واریس انجام دهند یا اگر دچار این مشکل شدند، آن را به خوبی مدیریت کنند:
1. ورزش منظم
ورزش باعث بهبود گردش خون، تقویت عضلات پا و حفظ وزن ایده آل می‌شود. فعالیت‌هایی مانند پیاده‌روی، شنا، دوچرخه‌سواری و تمرینات قدرتی می‌توانند به جوانان برای کاهش خطر واریس کمک کنند.
2. حفظ وزن سالم
داشتن وزنی سالم فشار را از روی رگ‌ها برداشته و باعث بهبود گردش خون در بدن می‌شود. رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم برای رسیدن به این هدف ضرورت دارد.
3. اجتناب از ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت
اگر ساعات طولانی به حالت نشسته یا ایستاده قرار می گیرید، حتماً استراحت‌های کوتاهی داشته باشید و پاهای خود را بالا بیاورید. از جمع کردن پاهای خود جلوگیری کنید تا جریان خون خود را محدود نکنید.
4. استفاده از جوراب‌های واریس
جوراب‌های فشاری یا همان جوراب واریس می‌توانند به بهبود گردش خون و کاهش علائم واریس کمک کنند. این جوراب‌ها به‌طور خاصی طراحی شده‌اند تا با وارد کردن فشار بر روی پاها و هدایت جریان خون به سمت بالا از ایجاد این عارضه جلوگیری کنند.
5. درمان‌های پزشکی یا جراحی
در موارد شدید، ممکن است درمان‌هایی مانند اسکلروتراپی، درمان واریس با لیزر یا جراحی برای برداشتن یا بستن رگ‌های واریسی نیاز باشد.
نتیجه‌گیری
واریس در جوانی ممکن است نادر به نظر برسد، اما به دلیل ترکیبی از عوامل ژنتیکی، تغییرات هورمونی، سبک زندگی، و شرایط خاص می‌تواند ایجاد شود. با شناسایی علل واریس در مراحل اولیه، افراد جوان می‌توانند اقدامات لازم برای پیشگیری از این مشکل را انجام دهند و در صورت بروز، آن را به‌طور مؤثر مدیریت کنند. ورزش منظم، حفظ وزن سالم و اجتناب از نشستن یا ایستادن طولانی‌مدت از جمله اقدامات مهم برای حفظ رگ‌های سالم است. اگر مشکوک به واریس هستید، حتماً به پزشک مراجعه کنید تا گزینه‌های درمانی مناسب را بررسی کنید و از بروز مشکلات جدی‌تر جلوگیری نمایید.