آترواسکلروز (قاتل خاموش قلب)

آترواسکلروز یک وضعیت جدی و اغلب خاموش است که بر عروق تأثیر می گذارد و به طور جدی منجر به حوادث تهدید کننده زندگی مانند حملات قلبی، سکته مغزی و سایر بیماری های قلبی عروقی می شود.

این وضعیت با تجمع پلاک در شریان ها ایجاد می شود، جریان خون را محدود کرده و مشکلات سلامتی مختلفی را ایجاد می کند. در این مقاله، به چیستی آترواسکلروز، علل، علائم و گزینه‌های درمانی و همچنین نحوه پیشگیری از آن را بررسی خواهیم کرد.

آترواسکلروز چیست؟

آترواسکلروز شرایطی است که در آن پلاک،( مخلوطی از چربی، کلسترول، کلسیم و سایر مواد) بر روی دیواره داخلی شریان ها انباشته می شود. این پلاک با گذشت زمان سفت می‌شود و شریان‌ها را باریک می‌کند و جریان خون را در آنها سخت می‌کند. با تنگ شدن شریان ها، خون رسانی به اندام ها و بافت های مختلف کاهش می یابد که می تواند منجر به عوارض جدی برای سلامتی شود.

این عارضه می‌تواند بر هر شریان بدن، از جمله شریان‌های قلب، مغز، کلیه‌ها و اندام‌ها تأثیر بگذارد. بسته به محل شریان های آسیب دیده، آترواسکلروز می تواند منجر به بیماری عروق کرونر، بیماری شریان کاروتید، بیماری شریان محیطی و بیماری مزمن کلیوی شود.

آترواسکلروز چگونه ایجاد می شود؟

آترواسکلروز معمولاً طی سال‌های متمادی ایجاد می‌شود و اغلب در دوران کودکی شروع می‌شود. این فرآیند زمانی شروع می شود که پوشش داخلی شریان (اندوتلیوم) آسیب ببیند. عوامل متعددی از جمله فشار خون بالا، کلسترول بالا، سیگار کشیدن و دیابت می توانند در ایجاد این آسیب نقش داشته باشند. هنگامی که اندوتلیوم آسیب می بیند، کلسترول و سایر مواد در محل آسیب شروع به تجمع می کنند که منجر به تشکیل پلاک می شود.

چندین عامل خطر برای آترواسکلروز شناسایی شده است:

* کلسترول بالا: افزایش سطح کلسترول لیپوپروتئین با چگالی کم (LDL) که اغلب به عنوان کلسترول “بد” شناخته می شود، می تواند باعث ایجاد پلاک شود.
* فشار خون بالا: فشار خون بالا متدوام می تواند به دیواره شریان آسیب برساند و آنها را مستعد تشکیل پلاک کند.
* سیگار کشیدن: سیگار به دیواره رگ ها آسیب می رساند، باعث ایجاد پلاک و افزایش خطر لخته شدن خون می شود.
* دیابت: افراد مبتلا به دیابت به دلیل اختلال در کنترل قند خون و سایر ناهنجاری های متابولیک در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به تصلب شرایین هستند.
* چاقی: اضافه وزن می تواند به فشار خون بالا، کلسترول بالا و دیابت کمک کند که همگی از عوامل خطر آترواسکلروز هستند.
* سابقه خانوادگی و ژنتیک:  سابقه خانوادگی بیماری قلبی یا سکته می تواند خطر ابتلا به تصلب شرایین را افزایش دهد.
* کهولت سن: خطر آترواسکلروز عموماً با افزایش سن افزایش می یابد.
* عدم تحرک و فعالیت بدنی: سبک زندگی کم تحرک می تواند به چاقی، فشار خون بالا و کلسترول بالا کمک کند.
* رژیم غذایی ناسالم: رژیم غذایی سرشار از چربی های اشباع و ترانس، سدیم و غذاهای فرآوری شده می تواند خطر ابتلا به تصلب شرایین را افزایش دهد.

با گذشت زمان، پلاک ممکن است پاره شود و باعث ایجاد لخته خون در محل شود. اگر لخته به اندازه کافی بزرگ باشد، می تواند به طور کامل جریان خون را مسدود کند و منجر به حمله قلبی یا سکته شود.

علائم و نشانه های بیماری آترواسکلروز

آترواسکلروز اغلب به کندی پیشرفت می کند و ممکن است هیچ علامتی ایجاد نکند تا زمانی که رگ ها به طور قابل توجهی باریک یا مسدود شوند. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، بستگی به این دارد که کدام شریان تحت تأثیر قرار گرفته است:

1. بیماری عروق کرونر

– درد یا ناراحتی قفسه سینه (آنژین): این شایع ترین علامت است و زمانی رخ می دهد که عضله قلب خون کافی دریافت نمی کند.
– تنگی نفس: کاهش جریان خون می تواند پمپاژ موثر قلب را دشوار کند.
– حمله قلبی: انسداد کامل شریان کرونر می تواند منجر به حمله قلبی، درد شدید قفسه سینه و احتمالاً مرگ شود.

2. بیماری شریان کاروتید

– بی حسی یا ضعف ناگهانی در صورت یا اندام ها : به خصوص در یک طرف بدن.
– مشکل در تکلم یا درک گفتار: علامت هشدار دهنده سکته است.
– مشکلات بینایی: از دست دادن ناگهانی بینایی در یک یا هر دو چشم.

3. بیماری شریان محیطی

– درد پا هنگام راه رفتن (لنگ زدن): به دلیل کاهش جریان خون در پاها اتفاق می افتد.
– سردی در ساق پا یا پا: به خصوص در یک طرف پا.
– زخم روی انگشتان پا که خوب نشود: گردش خون ضعیف می تواند منجر به زخم های مزمن شود.

4. بیماری مزمن کلیه

– خستگی: کاهش جریان خون به کلیه ها می تواند عملکرد آنها را مختل کند و منجر به خستگی شود.
– تورم در ساق پا یا مچ پا: به دلیل احتباس مایعات.
– تغییر در ادرار : افزایش یا کاهش خروجی ادرار.

نحوه تشخیص آترواسکلروز

اگر به آترواسکلروز مشکوک باشید، پزشک شما احتمالاً یک سری آزمایشات را برای تأیید تشخیص انجام می دهد. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:

– آزمایش خون: برای بررسی سطح کلسترول، قند خون و سایر نشانه ها.
– الکتروکاردیوگرام (ECG): برای اندازه گیری فعالیت الکتریکی قلب و تشخیص هرگونه ناهنجاری.
– تست استرس: برای ارزیابی عملکرد قلب تحت استرس فیزیکی.
– تست های تصویربرداری: مانند سونوگرافی، سی تی اسکن یا ام آر آی برای بررسی شریان ها و تجمع پلاک.
– آنژیوگرافی: نوع خاصی از اشعه ایکس که شامل تزریق رنگ به داخل رگ ها برای تشخیص انسداد است.

روند درمانی آترواسکلروز

هدف از درمان آترواسکلروز، کند کردن پیشرفت بیماری، تسکین علائم و کاهش خطر عوارض است. بسته به شدت بیماری، گزینه های درمانی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. تغییر سبک زندگی

– رژیم غذایی سالم: یک رژیم غذایی سالم برای قلب که دارای چربی های اشباع شده، چربی های ترانس، کلسترول و سدیم است می تواند به کاهش خطر تصلب شرایین کمک کند. بر خوردن میوه ها، سبزیجات، غلات کامل، پروتئین های بدون چربی و چربی های سالم تمرکز کنید.
– ورزش منظم : حداقل 150 دقیقه ورزش با شدت متوسط ​​در هفته، مانند پیاده روی سریع، دوچرخه سواری، یا شنا را هدف قرار دهید.
– مدیریت وزن: حفظ وزن سالم می تواند خطر ابتلا به تصلب شرایین را کاهش دهد و سلامت کلی قلب و عروق را بهبود بخشد.
– ترک سیگار: ترک سیگار یکی از موثرترین راه ها برای کاهش خطر تصلب شرایین و سایر بیماری های قلبی عروقی است.
– محدود کردن الکل: کم کردن نوشیدن الکل می تواند به محافظت در برابر بیماری قلبی کمک کند.

2. داروها

پزشک ممکن است داروهایی را برای مدیریت عوامل خطر مرتبط با آترواسکلروز تجویز کند، مانند:

– استاتین ها: برای کاهش سطح کلسترول.
– داروهای فشار خون : مانند مهارکننده های ACE، مسدود کننده های بتا یا مسدود کننده های کانال کلسیم برای کاهش فشار خون.
– داروهای ضد پلاکت: مانند آسپرین برای جلوگیری از لخته شدن خون.
– داروهای دیابت : برای کنترل سطح قند خون در صورت ابتلا به دیابت.

3. روش های جراحی

در موارد شدیدتر، مداخلات جراحی ممکن است برای بازگرداندن جریان خون و جلوگیری از عوارض ضروری باشد. این روش ها عبارتند از:

– آنژیوپلاستی و استنت گذاری: برای باز کردن شریان مسدود شده از کاتتر و برای باز نگه داشتن آن از استنت استفاده می شود.
–  پیوند عروق کرونر (CABG) : جراحی که شامل استفاده از یک رگ خونی از قسمت دیگری از بدن برای دور زدن یک شریان کرونر مسدود شده است.
– آندارترکتومی کاروتید: روشی برای برداشتن پلاک از شریان کاروتید در گردن برای جلوگیری از سکته مغزی.

راهکار های پیشگیری از آترواسکلروز

پیشگیری از تصلب شرایین شامل اتخاذ یک سبک زندگی سالم برای قلب و مدیریت عوامل خطر است. در اینجا چند استراتژی کلیدی پیشگیری آورده شده است:

– چک آپ های منظم : سطح کلسترول، فشار خون و قند خون خود را به طور منظم کنترل کنید، به خصوص اگر سابقه خانوادگی بیماری قلبی دارید.
– تغذیه سالم: روی رژیم غذایی غنی از میوه ها، سبزیجات، غلات و پروتئین های بدون چربی تمرکز کنید.
– ورزش: برای حفظ وزن سالم و بهبود سلامت قلب و عروق به فعالیت بدنی منظم بپردازید.
– سیگار را ترک کنید: از مصرف تنباکو به هر شکلی برای کاهش خطر خودداری کنید.
– مدیریت استرس: فعالیت های کاهش دهنده استرس مانند مدیتیشن، یوگا یا تمرینات تنفس عمیق را تمرین کنید.
– محدود کردن الکل: در صورت مصرف، در حد اعتدال بنوشید.

بیشتر بخوانید : 10 مورد از شایع ترین بیماری های قلبی

نتیجه گیری

آترواسکلروز یک بیماری جدی است که در صورت عدم درمان می تواند عواقب تهدید کننده زندگی داشته باشد. با این حال، با مدیریت مناسب، تغییر سبک زندگی و مداخلات پزشکی، خطرات مرتبط با تصلب شرایین را می توان به میزان قابل توجهی کاهش داد. درک علل، علائم و گزینه های درمانی برای حفظ سلامت قلب و جلوگیری از عوارض ضروری است. با اتخاذ یک سبک زندگی سالم برای قلب و همکاری نزدیک با پزشک متخصص قلب و عروق خود، می توانید پیشگیرانه عمل کنید.